Năm mới đang đến gần, các gia đình Việt Nam lại rộn ràng chuẩn bị những mâm cơm cúng tất niên để tiễn biệt năm cũ, đón chào năm mới. Mâm cơm cúng tất niên không chỉ là một bữa ăn thông thường, mà còn là sự thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên, ông bà, cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc và thịnh vượng.
Ý nghĩa của mâm cơm cúng tất niên
Mâm cơm cúng tất niên có ý nghĩa rất quan trọng trong văn hóa của người Việt Nam. Bữa ăn này thường được chuẩn bị rất thịnh soạn, với đầy đủ những món ăn ngon và đặc sản của vùng miền. Mỗi món ăn trên mâm cơm đều có một ý nghĩa riêng, thể hiện ước vọng của con cháu đối với ông bà tổ tiên và cầu mong một năm mới tốt đẹp.
Bánh chưng, bánh tét
Đây là hai loại bánh không thể thiếu trên mâm cơm cúng tất niên. Bánh chưng tượng trưng cho đất, bánh tét tượng trưng cho trời. Hai loại bánh này kết hợp với nhau tạo thành một khối vuông vức, vững chãi, tượng trưng cho sự bền vững và thịnh vượng.
Bánh chưng và bánh tét được làm từ những nguyên liệu đơn giản như gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn và lá dong. Nhưng quá trình làm bánh lại rất cầu kỳ và đòi hỏi sự tỉ mỉ, tinh tế. Điều này cũng tượng trưng cho sự cẩn trọng, tỉ mỉ trong mỗi công việc của con người, cũng như lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên.
Thịt gà
Thịt gà là món ăn tượng trưng cho sự may mắn và sung túc. Con gà được chọn để cúng thường là gà trống tơ, có bộ lông đẹp và tiếng gáy vang. Gà cũng là loài vật thông minh, có khả năng phòng thủ và bảo vệ gia đình. Do đó, thịt gà trở thành một món ăn quan trọng trong bữa cơm cúng tất niên.
Ngoài thịt gà, các gia đình còn có thể chọn thêm những món ăn khác như thịt heo, cá, tôm hay cua để bổ sung vào mâm cơm cúng. Mỗi loại thức ăn đều có ý nghĩa riêng, tượng trưng cho sự giàu có và phú quý trong năm mới.
Các món ăn truyền thống trong mâm cơm cúng tất niên
Ngoài những món ăn đã được đề cập ở trên, còn có rất nhiều món ăn khác được chọn để cúng trong ngày Tết. Dưới đây là một số món ăn truyền thống không thể thiếu trong mâm cơm cúng tất niên của người Việt Nam.
Mọc ninh
Mọc ninh là một món ăn đặc biệt, chỉ xuất hiện trong ngày Tết. Đây là món ăn được làm từ những nguyên liệu đơn giản như mộc nhĩ, nấm, thịt lợn và các loại rau củ. Những nguyên liệu này được ninh trong nồi đất, tạo nên một hương vị đậm đà và thơm ngon.
Mọc ninh có ý nghĩa rất đặc biệt trong ngày Tết. Nó tượng trưng cho sự gắn bó, sum họp của gia đình. Những nguyên liệu khác nhau được ninh chung trong một nồi đất, tượng trưng cho sự đoàn kết và gắn bó giữa các thành viên trong gia đình.
Bát canh măng
Canh măng tượng trưng cho sự tươi mới và khởi đầu mới. Món canh này thường được nấu với măng tươi, thịt lợn và các loại rau củ khác. Hương vị thanh mát, ngọt ngào của canh măng mang đến cảm giác dễ chịu và tươi mới cho người ăn.
Bên cạnh ý nghĩa về sự tươi mới, canh măng còn tượng trưng cho sự phát triển và tiến bộ trong năm mới. Đây cũng là một trong những món ăn được ưa chuộng trong ngày Tết của người Việt Nam.
Nem rán
Nem rán tượng trưng cho sự đoàn kết và gắn bó của gia đình. Món ăn này thường được làm từ thịt lợn, miến, mộc nhĩ, trứng và các loại gia vị khác. Sau khi được cuộn lại và chiên giòn, nem rán có hình dáng giống như một chiếc bánh quy, tượng trưng cho sự hoàn thiện và đầy đủ.
Nem rán cũng là món ăn mang ý nghĩa may mắn trong ngày Tết. Theo quan niệm của người Việt Nam, khi ăn nem rán, người ta sẽ được “nem” điều tốt đẹp vào năm mới. Đây cũng là lý do tại sao nem rán luôn là món ăn không thể thiếu trong mâm cơm cúng tất niên.
Cách chuẩn bị mâm cơm cúng tất niên
Chuẩn bị mâm cơm cúng tất niên là một công việc cần sự tỉ mỉ và cẩn trọng. Dưới đây là một số bước cơ bản để bạn có thể chuẩn bị mâm cơm cúng tất niên một cách đầy đủ và chu đáo.
Bước 1: Chọn mâm cúng và bàn thờ
Mâm cúng thường được làm từ gỗ hoặc đồng, có hình dáng vuông vức và được trang trí đơn giản nhưng tinh tế. Bạn có thể chọn mâm cúng theo sở thích hoặc theo phong tục của vùng miền. Sau khi đã chọn được mâm cúng, bạn cần dọn dẹp bàn thờ và sắp xếp đồ vật trên bàn thờ theo trật tự.
Bước 2: Chuẩn bị các loại thức ăn
Như đã đề cập ở trên, mâm cơm cúng tất niên thường được chuẩn bị với nhiều món ăn khác nhau. Bạn có thể lựa chọn những món ăn phù hợp với vùng miền hoặc theo sở thích của gia đình. Ngoài ra, bạn cũng cần chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ như dao, đũa, muỗng để phục vụ cho bữa cơm cúng.
Bước 3: Cúng thời gian và lễ vật
Thời gian cúng thường là vào buổi sáng ngày 30 Tết. Trước khi cúng, bạn cần chuẩn bị lễ vật như rượu, nước, hoa quả và nhang. Lễ vật này sẽ được đặt trên bàn thờ và cúng sau đó.
Bước 4: Cúng và cầu nguyện
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các loại thức ăn và lễ vật, bạn có thể bắt đầu cúng và cầu nguyện. Trong quá trình cúng, bạn có thể đọc lên những lời cầu nguyện, tạ ơn và chúc phúc cho gia đình và người thân.
Bước 5: Thưởng thức mâm cơm cúng
Sau khi đã cúng và cầu nguyện, bạn có thể thưởng thức mâm cơm cúng cùng gia đình. Đây cũng là dịp để các thành viên trong gia đình sum họp, gắn kết và chia sẻ niềm vui trong ngày Tết.
Kết luận
Mâm cơm cúng tất niên là một nét đặc trưng không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt Nam. Nó không chỉ là một bữa ăn thông thường mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về lòng thành kính và tôn trọng đối với tổ tiên. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về ý nghĩa và cách chuẩn bị mâm cơm cúng tất niên để có thể tổ chức một ngày Tết trọn vẹn và ý nghĩa cùng gia đình. Chúc bạn và gia đình một năm mới bình an, hạnh phúc và thịnh vượng!
